भुकम्पको धक्का र एन्जाईटीको सम्बन्ध

• वासु आचार्य ,मनोविश्लेषक

“भुकम्पको धक्का र Anxiety को सम्बन्ध”
१ भूकम्पले ट्रिगर गर्ने Anxiety:
भूकम्प जस्तो प्राकृतिक प्रकोपले मानिसको मानसिक स्वास्थ्यमा प्रभाव पार्न सक्छ।
भूकम्पको समयमा अनुभव हुने डर, तनाव र असहजता पछि मानसिक समस्याहरूमा बदलिन सक्छन्, विशेष गरी Anxiety Disorder (चिन्ता विकार) देखिन सक्छ।
क. अनियन्त्रित स्थिति:
भूकम्प अनियन्त्रित र अचानक हुने घटना हो। यस्तो स्थिति मानिसमा नियन्त्रण गुमेको डर पैदा गर्छ, जसले भविष्यमा कुनै पनि हलचल वा आवाजले Anxiety ट्रिगर गर्न सक्छ।
ख. पुनः घट्न सक्ने डर:
भूकम्पपछि सधैं पुनः कम्पन (आफ्टरशक) आउनसक्ने डर भइरहन्छ, जसले मानिसलाई सतर्क र चिन्तित बनाइराख्छ।
ग. सुरक्षाको अभाव:
आफू र परिवारको सुरक्षाको सुनिश्चितता नभएको अनुभवले Generalized Anxiety Disorder (GAD) वा Panic Disorder निम्त्याउन सक्छ।
-भुकम्प आउँदा त्यसको डरले गलत निर्णय हुन सक्छ।
तपाई आत्तेको कारणले बालबालिकालाई मनोवैज्ञानिक असर -पर्न सक्छ।

२. भूकम्पपछिको PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder)
भूकम्पपछि धेरै मानिसले PTSD को लक्षण देखाउन सक्छन्, जसमा Anxiety पनि प्रमुख लक्षण हो। PTSD भएका व्यक्तिहरूलाई:
भूकम्पको सम्झनाले बेचैनी हुन्छ।
सुत्न गाह्रो हुन्छ।
उनीहरू सानोतिनो कम्पन वा आवाजले पनि तर्सिन्छन्।
३. भूकम्प र सामाजिक Anxiety:
भूकम्पपछि मानिसहरूलाई सामाजिक रूपमा सम्पर्कमा रहन डर लाग्न सक्छ।
पुनः भूकम्पको डरले खुला ठाउँ वा भीडभाडमा जान असहज महसुस हुन सक्छ।

४. शरीरमा Anxiety को प्रभाव:
भूकम्पको डर वा चिन्ताले शरीरमा निम्न लक्षण देखाउन सक्छ:
द्रुत मुटुको धडकन
सांस फेर्न गाह्रो
मांसपेशीको तनाव
पसीना आउने
सुत्न समस्या (Insomnia)

भूकम्पबाट उत्पन्न Anxiety कम गर्न उपायहरू:
1. सकारात्मक सोच राख्नुहोस्:
– आफूमाथि नियन्त्रण छैन भन्ने डर हटाउन प्रयास गर्नुहोस्।
2. सास फेर्ने अभ्यास (Deep Breathing Exercises):
– तनाव कम गर्न लामो सास फेर्ने अभ्यास गर्नुहोस्।
3. आफ्नो अनुभव सेयर गर्नुहोस्:
– परिवार वा साथीहरूसँग आफ्ना डर र चिन्ता सेयर गर्नुहोस्।
4. पुनः तयारीको योजना बनाउनुहोस्:
– पुनः भूकम्पको तयारी गर्नाले मानसिक रूपमा सुरक्षित महसुस हुन्छ।
5. प्राकृतिक प्रकोपमा मानसिक स्वास्थ्य परामर्श:
– यदि Anxiety गम्भीर छ भने मानसिक स्वास्थ्य विशेषज्ञसँग परामर्श लिनुहोस्।
भूकम्प जस्तो अप्रत्याशित घटना Anxiety बढाउने प्रमुख कारण हुन सक्छ। यसको असर न्यून गर्न मनोवैज्ञानिक उपाय र सही तयारी महत्वपूर्ण हुन्छ। Anxiety को उपचार सम्भव छ, त्यसैले समयमै सहायताका उपाय अपनाउनु आवश्यक छ।