प्लाष्टिक प्रयोग अन्त्यको अभियान बालबालिकाबाट शुरु गर्नुपर्छ

काठमाडौँ। वन तथा वातावरण मन्त्रालयका सचिव डाक्टर राजेन्द्रप्रसाद मिश्रले प्लाष्टिक प्रयोग अन्त्य अभियानको नेतृत्व बालबालिकालाई दिनुपर्ने बताएका छन् ।

उनले प्लाष्टिकले मानव र वातावरणमा पार्ने असरका बारेमा बालबालिकालाई जानकारी गराउँदै प्रयोग अन्त्य गर्ने अभियाानको नेतृत्व पनि उनीहरुलाई नै सुम्पिनुपर्नेमा जोड दिएका हुन् ।

विश्व वातावरण दिवसको अवसरमा युएनडिपीले काठमाडौंमा आयोजना गरेको कला प्रदर्शनीको उद्घाटन गर्दे सचिव मिश्रले घरघरमा हस्तक्षेपकारी अभियान सुरु गर्न आवश्यक रहेको बताए ।

बालबालिकाहरुले एउटा चित्रमार्फत विश्व तापमान वृद्धि र प्लाष्टिक प्रयोगबाट वातावरणमा परिरहेको नकारात्मक असरलाई स्पष्ट देखाउन सफल भएको भन्दै उनीहरुलाई नै प्लाष्टिक प्रदुषण अन्त्यको नेतृत्व सुम्पनुपर्नेमा उनले जोड दिए । सबैका छोराछोरीले प्लाष्टिकका झोलामा ल्याएको र प्लाष्टिकका भाँडामा खान्न भन्न थाल्ने हो भने प्लाष्टिक प्रयोगलाई अन्त्य गर्न सकिने तर्क सचिव मिश्रले गरे ।

उनले भने ‘जुन कुरा म अन्तर्राष्ट्रिय पेपरमा आधा घण्टा लगाएर खोज्थेँ, यहाँहरुले आफ्नो कलामा सजिलै प्रश्तुत गर्नुभएको छ । तपाईहरुले आर्टमा प्रश्तुत गर्नुभएको सन्देश प्रशंसनीय छ । आज वातावरण दिवस, विशेष दिन हो । हिमालको हिउँ सकिएको, तल पोखरी ठूलो भएको कुरालाई सजिलैसँग राखिदिनुभएको छ । वातावरणको कुरा गर्दा विश्वदेखि घरघर र व्यक्ति व्यक्तिसम्म इन्टरभेन गर्न आवश्यक छ । हरेक व्यक्तिले आफ्नो व्यवहार परिवर्तन गरेनौँ भने कलेक्टिभ एक्शन हुन सक्दैन । कलेक्टीभ एक्शन नआउँदा कलेक्टीभ एचिभमेण्ट हुदैन । हरेक बच्चाहरुले यो भनुन् कि म प्लाष्टिकमा खान्न । प्लाष्टिकको झोलामा ल्याएको तरकारी खान्न भन्न थाले भने हामीले प्लाष्टिकलाई बिदा गर्नसक्छौँ ।’

नेपालका लागि युएनडिपीका आवासीय प्रतिनिधि क्योको योकोसुकाले चित्रकलामा मानिसमा जागरुकता फैलाउने सशक्त माध्यम भएको बताए । आफूहरुले प्लाष्टिक फोहर व्यवस्थापनलाई सम्बोधन गर्न उत्कृष्ट अभ्यासहरु अपनाउने, साझा गर्ने र नीतिगत परिवर्तनलाई प्रेरित गरी प्लाष्टिक प्रयोगको अन्त्य गर्ने अभियानमा सबैसँग सहकार्य गर्न तयार रहेको स्पष्ट पारे।

सोही अभियानको एउटा कार्य अन्तर्गत प्लाष्टिक प्रयोग रोक्ने सन्देशसहितको चित्रकला प्रदर्शनीमा साझेदारी र सहकार्य गर्न पाउँदा आफू हर्षित भएको बताए । आधुनिक समयमा सबै भन्दा जटिल चुनौतिको रुपमा रहेको प्लाष्टिक प्रयोगको अन्त्य गर्न सबैको सहकार्य आवश्यक रहेको भन्दै उनले त्यसका लागि आफूहरु सधँै तयार रहेको प्रतिवद्धता जनाए ।

उनले भने ‘यो प्रदर्शनीमा, तपाईंले देख्नुभएजस्तै, हामीले सबै उमेर समूहका मानिसहरूबाट अत्यन्त रचनात्मक कलाकृतिहरू देखेका छौं । यहाँ एउटा विशेष खण्ड पनि छ, जहाँ बालबालिकाहरूले बनाए कलाकृतिहरू छन् । उनीहरूले आफ्ना जलवायु र वातावरणीय चिन्ताहरूलाई कलामार्फत सक्रिय रूपमा व्यक्त गरेका छन् । हामी विश्वास गर्छौं कि कलात्मक अभिव्यक्ति भनेको मानिसहरूलाई संलग्न गराउने, कुराकानी शुरु गर्ने, जागरूकता बढाउने र कार्य प्रेरित गर्ने एक शक्तिशाली माध्यम हो । वातावरण दिवस २०२५ को विशेष विषयवस्तु भनेको प्लास्टिक प्रदुषण अन्त्य गर्ने हो । के तपाईंलाई थाहा छ, गत वर्ष विश्वभर ४ सय मिलियन टन प्लास्टिक उत्पादन भएको थियो ? र त्यसको १० प्रतिशत भन्दा पनि कममात्रै रिसाइकल भएको थियो । प्लाष्टिक प्रयोगको अन्त्य गर्नु हाम्रो आधुनिक समयको सबैभन्दा जटिल चुनौती हो । प्लाष्टिक प्रयोग अन्त्य गर्ने सवालमा हामी संगै काम गर्न चाहन्छौँ ।

यूएनडीपी नेपाल, जहाँ म कार्यरत छु, लामो समयदेखि फोहोर व्यवस्थापन, विशेषगरी प्लास्टिक फोहोर व्यवस्थापनमा काम गरिरहेको छ । हामीले प्लास्टिक फोहोर व्यवस्थापनलाई सम्बोधन गर्न उत्कृष्ट अभ्यासहरू अपनाउने र साझा गर्ने, नीति परिवर्तनलाई प्रेरित गर्ने, डिस्पोजेबल प्लास्टिक घटाउने र फोहोर कामदारहरूको जीविकोपार्जन सुधार गर्न समुदायमा कार्यहरू प्रेरित गर्ने काम गरिरहेका छौ ।
मलाई थाहा छ कि धेरै अन्य साझेदारहरू पनि यो क्षेत्रमा काम गरिरहेका छन्, र यो एकदमै जटिल काम हो । यो एक जटिल चुनौती हो। त्यसैले हामीले यसलाई सम्बोधन गर्न साँच्चै सँगै काम गर्नुपर्छ ।’

नेपालका लागि युएनडिपीका आवासीय प्रतिनिधि क्योको योकोसुकाले चित्रकला प्रदर्शनीले प्लास्टिक प्रदुषण अन्त्य गर्दै हरियाली र दिगो भविष्यको बाटोमा अग्रसर हुने सवालमा अर्थपूर्ण कदम चाल्न प्रेरित गर्ने विश्वास पनि व्यक्त गरे ।